ภูเขาหรือทะเล?
สังเกตตัวเอง ตอนวัยรุ่นชอบเที่ยวทะเล แก่ขึ้นชอบเดินเขา
เหตุผลตลกๆ อย่างหนึ่งคือ เดินเขามันเหนื่อยดี ยิ่งแก่ขึ้นอีกยิ่งรู้ว่าที่จริงเราไม่ต้องการเดินไปถึงยอดด้วยซ้ำ แต่ชอบถูกป่าโอบกอดไว้ ระหว่างพาร่างผ่านสุมทุมพุ่มไม้เราค่อยๆ ถูกธรรมชาติดูดซับความคิดถึงแต่ตัวเองออกไปเรื่อยๆ ยิ่งเดินนานยิ่งเงียบ ยิ่งสงบ และแน่นอนยิ่งหอบ (ฮ่าฮ่า)
ขณะที่ทะเลก็สวยงามในแบบมัน กว้าง โล่ง ผ่อนคลาย สบายใจ ทุกครั้งที่หันตาหาทะเลจะรู้สึกโปร่งใจในทันที แต่ทะเลส่วนใหญ่ไม่ต้องเดินเหินอะไรนัก ขับรถถึง ออกจากที่พักไม่กี่นาทีเท้าก็แตะหาดทราย นั่ง นอน มองคลื่น หรือไม่ก็วิ่งลงไปเล่นน้ำ เอาหัวจุ่มน้ำเค็มให้ฉ่ำใจ ทะเลสวยตอนฟ้าเปลี่ยนสี เมื่อเวลาของวันนั้นจะหมด เหมือนทะเลจะบอกเราว่าช่วงเวลาดีๆ มีจุดสิ้นสุด
...
ขงจื่อกล่าวว่า "ผู้มีปัญญาจะชอบน้ำ ผู้มีจิตเคารพจะชอบภูเขา ผู้มีปัญญาจะเคลื่อนไหว ผู้มีจิตเคารพจะอยู่นิ่ง (น้ำไหลริน ภูเขาหนักแน่น) ผู้มีปัญญาจะปิติ ผู้มีจิตเคารพจะอายุยืน"
ใน 'บทสนทนาของคนหาปลาและคนตัดฟืน' เปรียบผู้มีปัญญาเป็นหยาง ผู้มีจิตเคารพเป็นหยิน ผู้มีปัญญาเปี่ยมความคิดเห็น ชี้นำสั่งสอน เต็มไปด้วยการเคลื่อนไหวราวคลื่นน้ำ ขณะที่ผู้มีจิตเคารพทำหน้าที่รับฟัง นิ่งเงียบ สงบดุจภูเขา
ในที่นี้ คนหาปลาเป็นตัวแทนแห่งปัญญา คนตัดฟืนเป็นตัวแทนจิตเคารพ
โดยบุคลิกแล้วเราเป็นคลื่นน้ำหรือภูเขามากกว่ากัน?
ผมเชื่อว่าแต่ละคนย่อมเอนไปด้านใดด้านหนึ่งมากกว่า
และแน่นอน บางคนก็สลับขั้วไปมาระหว่างสองฝั่ง
...
ในวัยนี้ ผมพบว่าตัวเองเริ่มชอบ 'แม่น้ำ' มันไม่โล่งกว้างคลื่นลมแรงเหมือนทะเล แต่ก็เย็นชื่นใจ มีการเคลื่อนไหวพอประมาณ มองไปไม่ไกลจะเห็นภูเขาแหล่งกำเนิดต้นธารของน้ำที่กำลังไหลผ่านเราไป มันตั้งตระหง่านอยู่ตรงนั้นอย่างมั่นคง
แม่น้ำคือความต่อเนื่อง เปลี่ยนแปลง แต่ก็สงบ
บางครั้งเราจำเป็นต้องนิ่งฟังผู้มีปัญญา บางหนเราสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเพื่อตรวจสอบความรู้ของตนเองว่าเป็นเช่นไร ควรถูกท้วงติงแก้ไขอย่างไรบ้าง
นิ่งฟังเมื่อคนอื่นพูด ไม่ว่าเป็นประโยชน์หรือโทษต่อตัวเรา ดุจภูเขาที่มีจิตเคารพ ขณะเดียวกันก็แสดงความคิดเห็นในห้วงยามที่เหมาะสม เหมือนสายน้ำที่ไหลรินตามธรรมชาติของน้ำที่ไม่อาจกักขังให้แน่นิ่งเอาไว้ มิฉะนั้นก็รังแต่จะเป็นน้ำเน่า
...
ภูเขาหรือทะเล?
หยินหรือหยาง?
ชีวิตคือการเคลื่อนไหวสลับหยุดนิ่ง
ปัญญาและจิตเคารพล้วนสำคัญและงดงาม
แม่น้ำนี่เองเป็นจุดที่คนหาปลาและคนตัดฟืนมาพบกัน
Search